Het succes van Herenboerderij Aan den Drecht

Over impact gesproken! In de zomer van 2021 kocht Aardpeer 24 hectare grasland voor Herenboeren aan den Drecht. In vier jaar tijd zijn de kale weilanden van het voormalige melkveebedrijf in Leimuiden getransformeerd in een hoorn der overvloed. Wekelijks worden 450 monden gevoed met groente, vlees, eieren en soms ook fruit. Ledjaar van Houten is de fulltime boer. Samen met zijn vrouw Marrije – die er parttime tuinder is – en een groot aantal meewerkende leden zorgt hij dat er het jaarrond gegeten kan worden.

Zoals de naam al zegt, ligt de herenboerderij onder aan de dijk van de Drecht, een veenrivier die langs Leimuiden richting de Amstel stroomt. Ledjaar en zijn vrouw Marrije hadden nog nooit van het concept ‘herenboerderij’ gehoord toen zij vanuit hun netwerk gevraagd werden om er respectievelijk fulltime boer en parttime tuinder te worden. Beiden hebben de landbouwopleiding Warmonderhof gedaan en bij diverse biodynamische boerderijen in Nederland en Frankrijk gewerkt. De vraag kwam voor hen op het juiste moment en beiden zeiden volmondig ‘ja’ tegen de nieuwe uitdaging. Sindsdien rijdt Ledjaar vijf dagen en Marrije drie dagen per week vanuit hun woonplaats Alkmaar naar Leimuiden.

Zeven groentesoorten

Herenboerderij aan den Drecht is een coöperatie met 450 leden. De coöperatie is eigenaar van de gebouwen, pacht de grond van Aardpeer en heeft de boer en tuinder in dienst. Het onderhoud van erf en gebouwen organiseren de leden met elkaar. “Ze hebben recent het dak vernieuwd en koelcellen gebouwd,” vertelt Ledjaar. “Ook de uitgifte van het voedsel doen ze zelf. Elke zaterdag, ook in de winter, is er een marktje waar alle leden uitgemeten hoeveelheden groentes, vlees en eieren kunnen ophalen. We streven naar zeven groentesoorten per week en in het seizoen is er ook fruit.” In het agrarische stuk is Ledjaar samen met Marrije de bedrijfsleider: “De leden helpen ons in de uitvoering, zoals bij het planten, wieden, oogsten en het verzorgen van de dieren. Zonder hun hulp kan het ook niet. Het is ontzettend veel werk om de tuin, akker, boomgaard, vijftien koeien, dertien varkens en honderd kippen te verzorgen.”

Landschap

In vier jaar tijd is de 24 hectare grasland veranderd in een weelderig agrarisch landschap, omringd met wilgen en bloementuinen. Ledjaar: “We hebben twee hectare fruitboomgaard aangeplant, bestaande uit verschillende appel- en perenrassen, frambozen, bessen, hazelaars, olijfwilgen, rabarber en duindoorn. Het is georganiseerd aangeplant maar binnen de rij staan alle soorten door elkaar met het idee dat de boomgaard zo weerbaarder is tegen ziektes en plagen. We hebben één hectare fijne groenteteelt en twee hectare akkerbouw voor de gewassen waar je er veel van wilt hebben, zoals aardappels, graan, koolsoorten en prei. Ook hebben we twee tunnelkassen waar we de traditionele kasgroentes in telen, zoals tomaat, paprika, komkommer en aubergine.” De dieren heeft Ledjaar zoveel mogelijk geïntegreerd in het geheel: “Als we bijvoorbeeld kool hebben geoogst, laat ik de koeien daarna over de akker lopen om de achtergebleven koolbladeren op te eten. Ik heb hier geleerd dat koeien echt veel meer eten dan alleen gras. De kippen verblijven ‘s winters in de tunnelkassen. Dat is fijn voor de kippen maar ook fijn voor ons, want de kippen eten alle plantenresten op en ze bemesten de grond. In het voorjaar is de kas klaar voor de nieuwe beplanting zonder dat wij nog iets hoeven te doen.”

Biodiversiteit

Ook de biodiversiteit is volop in ontwikkeling. “In het grasland zie ik veel veranderingen,” aldus Ledjaar. “We hebben daar al een tijdje niet bemest, behalve door de koeien die er grazen. Er komen allerlei soorten grassen op en ook klaver. Helaas zijn er ook lastige planten bij, zoals distel, zuring en brandnetel. Ik hoop, dat als deze onkruiden hun doel hebben gediend, er een stabiel kruidenrijk grasland ontstaat.”

Verbinding met voedsel

De verbinding tussen producent en consument vindt Ledjaar verreweg de grootste impact van een herenboerderij: “Consumenten zijn vervreemd van waar hun eten vandaan komt. Op een herenboerderij wordt die verbinding hersteld. De groentes zijn niet altijd zo perfect als in de supermarkt, maar de leden hebben er zelf voor gewerkt en ze kennen het verhaal. Vorig jaar hebben we een moeilijk jaar gehad. Dat niet alles lukt, is ook leren. We zijn net begonnen. Voor de tuin en akkerbouw hebben wij het land opengegooid, daar moet het bodemleven zich op aanpassen. Aan bepaalde onkruiden en plagen kun je zien dat er nog een disbalans is. Ook het weer speelt natuurlijk een belangrijke rol.” Op een herenboerderij zijn de leden niet alleen consument maar ook eigenaar. “Je bent zelf deel van de oplossing,” aldus Ledjaar. “Als er in de stad een stoeptegel loszit, dan bel je de gemeente op. Hier moeten de leden die stoeptegel zelf herstellen. Het dragen van die verantwoordelijkheid is een proces. De een is wat meer betrokken dan de ander. Sommigen blijven wat meer op de achtergrond en anderen helpen twee, drie of zelfs vier dagen per week mee en beleven daar enorm veel plezier aan. De kas wordt bijna helemaal gerund door leden. Ze bestellen zelf de zaden en doen met elkaar smaaktesten. Die betrokkenheid is voor mij en Marrije heel motiverend om ook zelf extra stapjes te zetten.”

Gemengd bedrijf

Met kippen, varkens, koeien, fruitteelt, akker- en tuinbouw voldoet Herenboeren aan den Drecht aan de blauwdruk van een herenboerderij. Voor Ledjaar is het pas geslaagd als al deze losse onderdelen elkaar versterken: “Als alles geïntegreerd raakt – dus als de dieren voor de gewassen zorgen en de gewassen voor de dieren – dan haal je de potentie uit het landbouwsysteem. We streven naar een teeltplan waarbij we zo min mogelijk moeten inkopen. We zijn er nog lang niet maar het ontwikkelen van samenhang is mijn passie waar ik mij graag voor wil inzetten.”